บทที่ 6

หน่วยที่ 6 นวัตกรรมการเรียนการสอน

นวัตกรรมการเรียนการสอน

                   ในการพัฒนาการเรียนการสอนให้มีประสิทธิภาพ   และเพื่อให้เกิดประสิทธิผลในบั้นปลายนั้นจำเป็นอย่างยิ่งที่ครู –อาจารย์   จะต้องพยายามค้นคว้าวิธีการใหม่ ๆ ที่ครู – อาจารย์คิดค้นขึ้นในรูปแบบ

ต่าง ๆ นั้น  คือ นวัตกรรมทางการศึกษานั้นเอง

ความหมาย

             คำจำกัดความของคำว่า   “นวัตกรรมทางการศึกษา”   จึงหมายถึงสิ่งประดิษฐ์หรือวิธีการใหม่ ๆ  หรือปรับปรุงของเก่าให้เหมาะสม    โดยมีการทดลองหรือพัฒนาจนเป็นที่น่าเชื่อถือได้ว่าจะมีผลดีในทางปฏิบัติสามารถนำไปใช้ในระบบได้อย่างมีประสิทธิภาพ   และถ้าส่งผลงานในลักษณะนี้ต้องมีเอกสารประกอบด้วย

รูปแบบการเรียนการสอนแบบผสมผสาน Blended learning  คืออะไร

          Bonk and Graham กล่าวไว้ว่า การเรียนการสอนแบบผสมผสาน เป็นวิธีการเรียนที่ต้องการให้เกิดการเรียนการสอนอย่างมีประสิทธิภาพ โดยการผสมผสานระหว่าง การเรียนการสอนแบบเผชิญหน้า

 (Face-to- Face) และการเรียนการสอนออนไลน์ (online) เป็นการผสมผสานระบบการเรียน

 (learning systems) เข้าด้วยกันเพื่อแก้ปัญหาในการเรียนการสอนให้มีประสิทธิภาพ

         มีนักการศึกษา นักวิชาการ ครูผู้สอน หรือแม้แต่ผู้เรียนเองเคยตั้งคำถามและพยายามหาคำตอบ   ว่า กระบวนการจัดการเรียนการสอนวิธีใดที่เป็นการจัดการเรียนการสอนที่ดีที่สุด คำถามนี้ตอบยากมาก เพราะในการจัดการเรียนการสอนนั้นวิธีใดที่ดีที่สุดนั้น คงสรุปไม่ได้แน่ชัด  เพราะแต่ละวิธีย่อมมีจุดดีและข้อจำกัดที่แตกต่างกันไป  ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับบริบทที่ต่างกัน ไม่ว่าจะเป็นตัวผู้เรียนซึ่งถือว่าสำคัญที่สุด  เวลา  สถานที่ เนื้อหาสาระและอื่นๆ  ล้วนมีผลต่อการจัดรูปแบบการเรียนการสอนทั้งสิ้น

        จากการได้ศึกษาค้นคว้ารูปแบบการเรียนการสอนแบบผสมผสานเป็นการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่ผสมผสานหลายวิธีเข้าด้วยกัน โดยใช้สื่อการสอน  วิธีการสอน และกิจกรรมการสอนที่ลากหลาย ทั้งการเรียนการสอนแบบเผชิญหน้าและแบบออนไลน์ ในอัตราส่วนที่เหมาะสมโดยยึดบริบทของผู้เรียนเป็นสำคัญ เพื่อตอบสนองความแตกต่าง ระหว่างบุคคลของผู้เรียน โดยมีจุดมุ่งหมายให้ผู้เรียนทุกคนสามารถบรรลุเป้าหมายของการจัดการเรียนการสอนนั่นเอง 

ขั้นตอนการออกแบบการเรียนการสอนแบบผสมผสาน

    การออกแบบการเรียนการสอนไม่ว่าจะเป็นในรูปแบบใดก็ตามย่อมมีวิธีการและหลักการที่ต่างกันไป ขึ้นอยู่กับความเหมาะสม การจัดการเรียนการสอนแบบผสมผสาน มีขั้นตอนพอสรุปได้ดังนี้

     1. ขั้นก่อนการวิเคราะห์ (Pre-Analysis) ประกอบด้วย ขั้นตอนดังนี้ 
                        1.1 การวิเคราะห์คุณสมบัติของผู้เรียน
                        1.2 การวิเคราะห์วัตถุประสงค์ในการเรียนรู้
                        1.3 การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมของการเรียนรู้แบบผสมผสาน
     2. ขั้นตอนการออกแบบกิจกรรม (Design of Activity and Resources) ประกอบด้วย
                        2.1 การออกแบบภาพรวมของการเรียนรู้แบบผสมผสาน

                        2.2 การออกแบบกิจกรรมแต่ละหน่วยเรียนประกอบด้วย

                        2.3 การออกแบบและพัฒนาวัสดุการเรียนรู้ประกอบด้วย

      3.ขั้นตอนการประเมินผลการเรียนการสอน (Instructional Assessment) ประกอบด้วย
                         3.1 การประเมินผลขั้นตอนการเรียนรู้
                         3.2 การจัดการสอบตามหลักสูตร
                         3.3 การประเมินผลกิจกรรมทั้งหมด
        ผลที่ได้จากขั้นตอนสุดท้าย จะนำไปพิจารณาตรวจปรับกระบวนการออกแบบในแต่ละขั้นที่ผ่านมาทั้งหมด เพื่อให้การเรียนรู้แบบผสมผสานมีประสิทธิภาพและเกดประสิทธิผลกับผู้เรียนอย่างแท้จริง

 ประโยชน์  ข้อดีของการเรียนการสอนแบบผสมผสาน
     1. แบ่งเวลาเรียนและเลือกสถานที่ได้อย่างอิสระ
     2. เรียนด้วยระดับความเร็วของตนเองโดยเรียนกับสื่อมัลติมีเดีย
     3. ผู้เรียนสามารถมีเวลาในการค้นคว้าข้อมูลมาก สามารถวิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูลได้อย่างดี
     4. สามารถทบทวนความรู้เดิม และสืบค้นความรู้ใหม่ได้ตลอดเวลา 
     5. ใช้ในบริษัท หรือองค์กรต่างๆ สามารถลดต้นทุนในการอบรม สัมมนาได้

ข้อเสียของการเรียนการสอนแบบผสมผสาน

     1. ไม่สามารถแสดงความคิดเห็น หรือถ่ายทอดความคิดเห็นอย่างรวดเร็ว
     2. ความไม่พร้อมด้าน ซอฟแวร์  บางอย่างมีราคาแพง
     3. ผู้เรียนต้องมีความรู้ ความเข้าใจด้านการใช้งานคอมพิวเตอร์ เพื่อเข้าถึงข้อมูลทางอินเทอร์เน็ต
     4. สภาพแวดล้อมไม่เหมาะสมในการใช้เครือข่าย หรือระบบอินเทอร์เน็ต เกิดปัญหาด้านสัญญาณ

     5.ขาดการปฏิสัมพันธ์แบบ face to faec (เรียลไทม์) 

        การจัดการเรียนการสอนแบบผสมผสาน เป็นการรวม นวัตกรรมและความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี  ระหว่างนักเรียนและครูในรูปแบบการเรียนแบบออนไลน์ ร่วมกับการเรียนแบบดั้งเดิมในห้องเรียน ทำให้การเรียนการสอนแบบผสมผสาน สามารถสนับสนุนการเรียนรู้ให้ดียิ่งขึ้นและยังส่งเสริมให้ผู้เรียนเกิดทักษะด้านการปฏิบัติได้ เป็นอย่างดี  การใช้รูปแบบการสอนในชั้นเรียนร่วมกับการสอนแบบออนไลน์ ตรงกับความคิดที่ว่า "ไม่มีวิธีการสอนแบบใดแบบหนึ่ง ที่จะช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ อาจารย์ผู้สอน ควรต้องใช้วิธีการที่หลากหลาย มาผสมผสานกันเพื่อส่งเสริมให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้" การเรียนการสอนแบบผสมผสาน เหมาะกับการศึกษาด้านวิชาชีพ การฝึกอบรม การพัฒนาทักษะด้านฝีมือต้องอาศัยความชำนาญ เพื่อพัฒนาผู้เรียนให้เกิดทักษะสูงสุด  การเรียนการสอนแบบผสมผสาน เป็นการเรียนรู้ ที่มีกิจกรรมพบกันในห้องเรียน และกิจกรรมเรียนรู้ด้วยตนเองแบบ E-learning ซึ่งวิธีการเหล่านั้น อาจใช้ รวมกัน 2-3 วิธีก็ได้    ดังนั้นวิธีการเรียนการสอนแบบนี้ ย่อมดีกว่าการเรียนรู้แบบเดิมแน่นอน จนทำให้ การเรียนการสอนแบบผสมผสานเป็นวิธีหนึ่งที่มีประสิทธิภาพ และเป็นแนวทางที่ดี  อีกทั้งยังเป็นการเพิ่มพูนความรู้ทักษะที่ยั่งยืน รวมเข้ากับ การฝึกใช้ทรัพยากรเดิม ๆ ที่ทันสมัยน้อยที่สุด  แต่สามารถช่วยให้ได้รับประโยชน์สูงสุดในการจัดการเรียนการสอนอย่างมีคุณภาพ